Batı Karadeniz Bölgesi - Devrek Gazetesi

Batı Karadeniz Bölgesi Hakkında Bilgiler

Demografik Veriler

Batı Karadeniz Bölgesi, Zonguldak ile birlikte Zonguldak’ın ilçesi iken 1991 yılında il statüsüne kavuşan Bartın ve aynı şekilde Zonguldak’ın ilçesi iken 1995 yılında il statüsüne kavuşan Karabük illerini kapsamaktadır. 9.814 km2’lik yüzölçümüne sahip bölgede 2018 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre Zonguldak 599.698, Karabük 248.014, Bartın 198.999 olmak üzere toplam 1.046.711 nüfusa sahiptir. Bölge nüfusunun % 57,29’u Zonguldak’ta, % 23,69’u Karabük’te ve % 19,01’i Bartın’da bulunmakta olup Türkiye nüfusunun % 1,28’i Batı Karadeniz Bölgesi’nde yaşamaktadır.

Bölge genelinde kentsel nüfus ile kırsal nüfus birbirine yakın olmakla birlikte kent nüfusunda son yıllarda bir artış gözlenmektedir. Bölgenin kentsel nüfus oranı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre 2012 yılında % 51,8 iken bu oran 2018 yılı verilerinde % 60,89 olarak tespit edilmiştir. 2018 yılı verilerine göre bölge illerinden sadece Bartın ilinde kırsal alanlarda yaşayan nüfus, kentsel nüfustan fazladır. Bölge illerinden kentsel nüfusu en fazla olan il % 76,06 ile Karabük olurken bunu % 60,98 ile Zonguldak, % 41,72 ile Bartın takip etmektedir. İlçeler bazında bakıldığında kentsel nüfus sırasıyla Karabük Merkez, Kozlu, Zonguldak Merkez, Safranbolu ve Ereğli ilçelerinde ön plana çıkarken, kırsal nüfus ise sırasıyla Ovacık, Ulus, Eflani, Kurucaşile ve Çaycuma’da yoğun olarak bulunmaktadır.

2018 yılı verilerine göre bölge nüfusunun yaş dağılımına bakıldığında yaşlı bağımlılık oranı (65+) % 17,77 ile Türkiye ortalaması olan % 12,92’nin oldukça üzerindedir. Genç bağımlılık oranında (0-14) ise bölge ortalaması % 24,84 ile Türkiye ortalaması olan % 34,48’in altında yer almaktadır.

Batı Karadeniz Bölgesi nüfus yoğunluğu bakımından Türkiye ortalamasının üzerinde bir değere sahiptir. Km2’ye düşen kişi sayısı bakımından Zonguldak 182, Karabük 60 ve Bartın 96 kişi olarak tespit edilmiş olup bu rakamlarla Türkiye’de sırasıyla 10’uncu, 45’inci ve 26’ncı sırada yer almaktadır.

İdari Veriler

2018 yılı TÜİK verilerine göre bölgede toplam 40 belediye, 18 ilçe ve 920 köy bulunmaktadır. Bunların dağılımı ise Zonguldak 25 belediye, 8 ilçe ve 380 köy, Karabük 7 belediye 6 ilçe ve 277 köy, Bartın 8 belediye, 4 ilçe ve 263 köy şeklindedir.

Sosyo-Ekonomik Durum

En son 2011 yılında mülga Kalkınma Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen ”İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması” raporuna göre 81 il arasında Karabük 28. sırada, Zonguldak 29. sırada ve Bartın 48. sırada yer almaktadır.

Ulaşım ve Lokasyon

Batı Karadeniz Bölgesi çok modlu ulaşım ve taşımacılık imkânlarına sahiptir. Bölge Türkiye’nin önemli merkezleri ve metropollerine yakın bir konumdadır. Bölge merkezinden 350 km yarıçapa sahip bir çember çizildiğinde bu alanda Türkiye nüfusunun % 40’ı yaşamaktadır.

Bölgesel bir havalimanı niteliğinde olan ve Zonguldak’ta bulundan Zonguldak Havalimanı uluslararası havalimanı statüsüne sahip olup Almanya uçuşları gerçekleştirilmektedir. İç hatlarda uçuşların açılması için de çalışmalar yürütülmektedir. Bölgede demiryolu hattı da bulunmaktadır. Ankara’ya bağlantılı Irmak-Karabük-Zonguldak demiryolu hattı Karabük ve Zonguldak’tan geçmektedir. Ayrıca bölgeyi ve bölge limanlarını Marmara Bölgesine bağlayacak Adapazarı-Karasu-Zonguldak-Bartın Demiryolu Hattının ihale hazırlık süreçleri de yürütülmektedir. Bölge Ankara-İstanbul otoyoluna yaklaşık 100 km mesafededir. Bölgede 6 adet liman bulunmakta olup yapılmakta olan Filyos Limanı ile birlikte bölgedeki liman sayısı 7’ye yükselecektir.

Sektörel Yapılanma

Batı Karadeniz Bölgesi, madencilik faaliyetleri ve buna bağlı olarak gelişim gösteren demir-çelik endüstrisi ile varlığını sürdürmüş, bu özelliği ile gelişerek büyümüş bir bölgedir. 1940’lı yıllardan itibaren madencilik sektörü ile demir çelik sektörü, bölgenin kalkınmasını sağlayan ve en fazla istihdam olanağı sunan sektörleri olmuştur. 1990’lı yıllarla birlikte bölgenin bağımlı sektörel yapısı ve hâkim sektörlerde yaşanmaya başlayan daralma ile birlikte istihdam ve bölgesel kalkınmada sorunlar yaşanmaya başlamıştır.

2019 yılına geldiğimizde bölge genelinde rekabet gücü yüksek ve gelişme potansiyeli olan sektörlerin başında aşağıdaki sektörleri saymak mümkündür;

Turizm
Makine İmalat
Yapı Malzemeleri
Mobilya ve Orman Ürünleri
Enerji
Tarım

Dış Ticaret

2018 TÜİK verilerine göre TR81 Batı Karadeniz Bölgesinin (Zonguldak, Karabük, Bartın) toplam dış ticareti 3,1 milyar dolar mertebesindedir. Zonguldak, Karabük ve Bartın illerinde 903.989.288 Dolar ihracat gerçekleştirilirken bölge genelinde yapılan ithalat 2.196.939.253 Dolardır. Bu rakamların iller bazında dağılımına bakılırsa en fazla ihracatın Zonguldak, Karabük ve Bartın’da sırasıyla; 504 milyon dolar, 365 milyon dolar ve 33 milyon dolar şeklinde, en fazla ithalatın ise Zonguldak, Karabük ve Bartın’da sırasıyla 1,3 milyar dolar, 849 milyon dolar ve 13 milyon dolar şeklinde gerçekleştiği görülmektedir.

Cazip Yaşam ve Turizm Olanakları

Ülkenin önemli turizm destinasyonları arasında anılan Karadeniz eşsiz doğası ile turizmde yükselen bir değerdir. Bölgenin en bilinen turizm noktaları arasında yer alan Amasra ve Safranbolu’yu da içinde bulunduran Batı Karadeniz ise farklı turizm türlerini bir arada sunabilmesi, İstanbul ve Ankara’ya yakın olması açısından öne çıkmaktadır.

Batı Karadeniz Bölgesi yaklaşık 140 km uzunluğundaki sahili, çeşitli uygarlıklardan kalan kültür hazineleri, doğal güzellikleri ve iklim farklılıkları ile önemli bir turizm potansiyeli barındırmaktadır. Milyonlarca yıllık oluşum sürecinin eşsiz bir ürünü olan bu doğal çevre aynı zamanda yapılı çevreye ve somut olmayan kültürel mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Turizm 2023 Stratejisi’nde ele alınan Batı Karadeniz Kıyı Koridoru projesi kapsamında kalan bölgede turizmin çeşitlendirilerek geliştirilmesi öncelik alanı olarak belirlenmiştir. Zira % 63’ünü orman ve fundalık alanların oluşturduğu bölge, kırsal kalkınmaya da destek olabilecek doğa turizmine elverişli pek çok değeri bünyesinde barındırmaktadır. Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin (WWF) belirlediği Türkiye’nin en önemli 122 bitki alanından biri olan Yenice Ormanları, Küre Dağları Milli Parkı ve geçtiğimiz yıllarda dünyanın en yaşlı Porsuk ağacının tespit edilmesi ile tabiat anıtı ilan edilen Gümeli Tabiat Anıtı bu değerlerden yalnızca bazılarıdır. Porsuk Ağacı bugün 4115 yaşında olup bölgenin doğasına zenginlik katmaktadır.

Bölge, doğa turizminin yanı sıra kültür-tarih-kongre ve kıyı turizmi için de elverişlidir. UNESCO tarafından “Dünya Miras Kenti” unvanı verilen Safranbolu, tarihi, gastronomi ve doğal değerleri ile Türkiye’nin ilk turizm kentlerinden biri olan Amasra, Türkiye’nin en bakir ve kesintisiz Yenice Ormanlarına ev sahipliği yapan yeşil Yenice, ormanlık alanı, karstik yapısı, mağara ve kanyonlarıyla bir doğa harikası olan Küre Dağları, endüstriyel miras ve madencilik kültürüyle Zonguldak bölgede öne çıkan turizm alanlarıdır.

Batı Karadeniz Bölgesinin ekonomik ve sosyal alanda kalkınmasında önemli bir rol üstlenebilecek olan sektörlerden biri de olan turizm sektöründe halihazırda kıyı turizmi ve kültür turizmi ağırlıkta olup gelecek yıllarda yapılmakta olan yatırımlar ve çalışmalarla kongre turizmi, ekoturizm, macera turizmi, kış turizmi ve endüstriyel miras turizmi gibi alanlarda da önemli gelişme kaydedilecektir.

İklim

Zonguldak ili ılıman Karadeniz ikliminin etkisi altındadır ve kurak mevsime rastlanılmamaktadır. Her mevsim yağışlı olmakla birlikte en fazla yağış sonbahar ve kış aylarında görülür. Denizden iç kesimlere doğru gidildikçe, iklim biraz daha sertleşir, yağış azalır. Aylık ortalama sıcaklık 6 ile 22 derece arasında değişmektedir.

Karabük, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz’in nemli havasından yeterince yararlanamamakta, karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır. Karadeniz ikliminden karasal ilkime geçiş sahasındaki Karabük’te geçiş tipi iklim etkili olmaktadır.

Bartın ilinde yazlar sıcak, kışlar serin geçerken kentte ılıman deniz iklimi (Karadeniz iklimi) hâkimdir. Denize yakınlığı ve dağ sıralarının kıyıya paralel oluşu, genellikle kıyı şeridi üzerinde sıcaklık farklarının azalmasına, nemin artmasına neden olmaktadır.

Batı Karadeniz Kilit Sektörler

Sanayi

Türkiye belirlediği 2023 vizyonuna ulaşabilmek ve dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girebilmek amacıyla sanayinin rekabet gücünün arttırılması, verimliliğinin yükseltilmesi, yüksek katma değerli ve ileri teknoloji ürünlerin üretilmesi için çalışmalar yapmaktadır. Bu maksatla üretime ve ticarete yönelik uygun fiziki altyapı ve imkânlar yaratmaya başlamıştır. Türkiye’nin ilk mega endüstri bölgesi olan Filyos Endüstri Bölgesi, güneyindeki Filyos Serbest Bölgesi ve Türkiye’nin en büyük limanlarından biri olan Filyos Limanı da Filyos Yatırım Havzası’nda yer alan ve Türkiye’nin önemle üzerinde durduğu ulusal bir yatırım projesidir. Projeyle birlikte yeni taşımacılık koridorları oluşturulması, İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nın trafik yükünün azaltılması, nitelikli üretimin arttırılması, ulusal ve uluslararası taşımacılık ve ticaretin geliştirilmesi planlanmaktadır.

İmalat Sanayi
Demir-çelik imalatı,
Makine ve yedek parça imalatı,
İnşaat ve yapı malzemeleri imalatı,
Mobilya ve orman ürünleri imalatı,
Tekstil imalatı,
Ayakkabı ve saya imalatı,
Gıda ürünleri imalatı

Turizm

Batı Karadeniz Bölgesi yaklaşık 140 km uzunluğundaki sahili, çeşitli uygarlıklardan kalan kültür hazineleri, doğal güzellikleri ve iklim farklılıkları ile önemli bir turizm potansiyeli barındırmaktadır. Milyonlarca yıllık oluşum sürecinin eşsiz bir ürünü olan bu doğal çevre aynı zamanda yapılı çevreye ve somut olmayan kültürel mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Turizm 2023 Stratejisi’nde ele alınan Batı Karadeniz Kıyı Koridoru projesi kapsamında kalan bölgede turizmin çeşitlendirilerek geliştirilmesi öncelik alanı olarak belirlenmiştir. Zira % 63’ünü orman ve fundalık alanların oluşturduğu bölge, kırsal kalkınmaya da destek olabilecek doğa turizmine elverişli pek çok değeri bünyesinde barındırmaktadır. Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin (WWF) belirlediği Türkiye’nin en önemli 122 bitki alanından biri olan Yenice Ormanları ve Küre Dağları Milli Parkı ile geçtiğimiz yıllarda dünyanın en yaşlı Porsuk ağacının tespit edilmesi ile tabiat anıtı ilan edilen Gümeli Tabiat Anıtı bu değerlerden yalnızca bazılarıdır. Porsuk Ağacı bugün 4115 yaşında olup bölgenin doğasına zenginlik katmaktadır.

Karabük’te 1999 metre rakımlı Keltepe Dağında yer alan Keltepe Kayak Tesislerinde 690 metre uzunluğunda teleski ile 873 metre uzunluğunda ve bin 200 kişi kapasiteli telesiyej, ayrıca günü birlik konaklama tesisleri bulunmaktadır. 2019’da faaliyet geçecek bu yatırımla kış turizmi açısından da bölge önemli bir merkez haline gelecektir.

Batı Karadeniz Bölgesinin ekonomik ve sosyal alanda kalkınmasında önemli bir rol üstlenecek sektörlerden biri olan turizm sektöründe turizm yatırımları büyük bir öneme sahiptir. Turizm değerlerinin bütünleşik olarak ele alınması, markalaşma ve pazarlama çalışmalarıyla bölge; kıyı turizmi, kongre turizmi, ekoturizm, kültür ve inanç turizmi, kış turizmi, macera turizmi ve endüstriyel miras gibi alanlarda cazibe merkezi olmaya adaydır.

Maden ve Enerji Kaynakları

Batı Karadeniz Bölgesinde ekonomik faaliyetleri belirleyen iki temel sektör bulunmaktadır: Bunlardan birincisi geçmişi 19. yüzyıl ortalarına uzanan madencilik, ikincisi demir-çelik sanayidir.

1983’ten beri taşkömürü üretiminde esas belirleyici aktör Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) olmuştur. Taşkömürü üretiminde üreticilerin yer seçim şansı bulunmadığından üretim madenin bulunduğu alanda gerçekleştirilmek durumundadır. Bu nedenle Türkiye’de taşkömürü yatırımları Zonguldak Havzası’nda şekillenmiştir.

Zonguldak Havzasında derin yer altı kömür madenciliği yapılmaktadır. Havzanın karmaşık jeolojik yapısı, üretimde tam mekanizasyona gidilmesine engel olmaktadır, dolayısıyla üretim insan gücüne dayalı biçimde yani emek yoğun olarak gerçekleştirilmektedir. İşçi ve enerji maliyetlerinin en önemli kalemleri oluşturduğu madencilik sektörü, 1980’li yıllarda başlatılan özelleştirme faaliyetlerinden etkilenmiştir. Üretimin bir kısmının özel sektör eliyle gerçekleştirilmeye başlanması sonucu rödovans usulü işletmeler de madencilik faaliyetleri yapmaya başlamıştır.

Yıllar boyunca bölgenin istihdam kaynağı olan madencilik sektöründe yaşanan sıkıntılar, son yıllarda istihdam oranlarında düşüşle kendini göstermiştir. 2000 senesinde madenciliğin tüm sektörler içerisindeki payı % 49 iken bu oran 2009 senesinde % 32’ye, 2013 yılında ise %25’e gerilemiştir.

Tarım ve Hayvancılık

Bölge, tarım konusunda Türkiye’nin önde gelen bölgelerinden olmasa da, çeşitli potansiyeller barındırmaktadır. Bölge genelinde, engebeli arazi yapısına bağlı olarak kısıtlı bir alanda tarım yapılabilmektedir. Tarım potansiyeli olan ilçelerin ortak sorunu ise parçalı ve dağınık arazi yapısıdır.

Topografik yapının yanı sıra tarım alanlarının parçalı olmasının bir diğer nedeni de miras yoluyla parçalanmadır. Bölgenin 2012 yılı toplam arazi varlığı Türkiye genelinin %1’lik dilimini oluşturmaktadır. Bölgede toplam işlenen tarım alanı ve uzun ömürlü bitki alanının; % 61’ini tarla alanı, %15’ini nadas alanı, %4’ünü sebze bahçeleri, % 20’sini ise meyve bahçeleri oluşturmaktadır. Bölgede en fazla tarım alanına sahip il Bartın’dır. En çok nadasa bırakılmış arazi Karabük’te bulunurken en fazla meyve alanı Zonguldak’ta bulunmaktadır.

Kısıtlı alanlarda yapılan tarım ve hayvancılık faaliyetleri küçük hacimli işletmeler boyutunda sürdürülmekte ve bölgeye yeterli ekonomik gelir sağlayamamaktadır. Diğer sektörlerdeki daralma ve sektörel çeşitliliğin sağlanması düşünüldüğünde tarımsal faaliyetlerin desteklenmesi gerektiği görülmektedir. Tarımsal verimliliğin arttırılması için, organik tarım, seracılık, balıkçılık ve arıcılık gibi, bölgenin iklimi, toprak yapısı ve potansiyellerini değerlendirmeye yönelik en uygun alternatifin seçilmesi, kırsal kalkınmanın desteklenmesi adına fayda sağlayacak eylemlerdir. Zira bölgedeki toplam nüfusun halen daha %39,11’i kırsalda yaşamaktadır.

Odun dışı orman ürünleri, yerel ve yöresel ürünler (fındık, maniye domatesi, safran, Osmanlı çileği, çavuş üzümü vb.) ile modern seracılık faaliyetleri bölgenin tarımsal üretimde bölge potansiyellerinin daha iyi kullanılmasını sağlayacaktır. Bu kapsamda Zonguldak’ta kurulmakta olan Zonguldak Çaycuma Tarıma Dayalı İhtisas (Sera) OSB’de üretilecek ihracata yönelik topraksız salkım domates gibi ürünler bölgede yaratılan katma değeri arttıracak ve kadın istihdamını arttıracaktır.

TR81 Batı Karadeniz Bölgesi

1829 yılında Zonguldak’ta taşkömürünün bulunmasıyla bölge önem kazanmaya başlamış ve 1840’lı yıllarda kömür üretimi başlamıştır. 1937’de Karabük Demir-Çelik Fabrikası kurulmuştur. 1940’lı yıllardan itibaren madencilik sektörü ile demir çelik sektörü, bölgenin kalkınmasını sağlayan ve en fazla istihdam olanağı sunan sektörler olmuştur. 1960 yılında da Ereğli Demir-Çelik Fabrikasının da kurulmasıyla demir-çelik sektörü bölgede hakim sektörlerin başında gelmeye başlamıştır.

1990’lı yıllarla birlikte bölgenin bağımlı sektörel yapısını oluşturan hâkim sektörlerde yaşanmaya başlayan daralma, 1995 yılında Karabük Demir-Çelik Fabrikasının, 2006 yılında ise Ereğli Demir-Çelik Fabrikasının özelleştirilmesi ile birlikte istihdam ve buna bağlı olarak bölgesel kalkınmada sorunlar yaşanmaya başlamıştır.

2019 yılına geldiğimizde bölge genelinde rekabet gücü ve gelişme potansiyeli yüksek olan sektörlerin başında aşağıdaki sektörleri saymak mümkündür;

Sanayi
Turizm
Maden ve Enerji Kaynakları
Tarım ve Hayvancılık

Bölgede özellikle son yıllarda sektörel çeşitliliğin sağlanması ve katma değerli ürünlerin üretimine yönelik önemli girişimlerde bulunulmaktadır. Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından 2013 yılında yapılan Rekabetçi Sektörler araştırmasında Makine İmalatı, Mobilya, Ana Metal Üretimi, Ahşap Yat ve Tekne Yapımı ile Turizm bölgedeki rekabetçi sektörler olarak belirlenmiştir.

Batı Karadeniz Yatırım Ortamı

Ulaşım İmkanları ve Lokasyon

Filyos Vadisi Projesi

Türkiye’nin ilk mega endüstri bölgesi olan Filyos Endüstri Bölgesi, güneyindeki Filyos Serbest Bölgesi ve Türkiye’nin en büyük limanlarından biri olan Filyos Limanı da Filyos Yatırım Havzası’nda yer alan ve Türkiye’nin önemle üzerinde durduğu ulusal bir yatırım projesidir. Projeyle birlikte yeni taşımacılık koridorları oluşturulması, İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nın trafik yükünün azaltılması, nitelikli üretimin arttırılması, ulusal ve uluslararası taşımacılık ve ticaretin geliştirilmesi planlanmaktadır.

Filyos Limanı

Türkiye Karadeniz’e komşu ülkeler arasında en uzun kıyı şeridine sahip ülke konumundadır. Karadeniz kıyısında yer alan Filyos Limanı tamamlandığında 25 milyon ton/yıl kapasiteye sahip olacak şekilde altyapı inşaatı sürdürülmektedir. Türkiye’nin üç büyük limanından biri olması planlanan Filyos Limanı’nın altyapı inşaatının 2020 yılında, üst yapısının 2023 yılında tamamlanması beklenmektedir. Liman geniş bir hinterland alanına sahiptir. Başta Karadeniz Havzası ve Doğu Avrupa ülkeleri olmak üzere ülkenin ulusal ve uluslararası ticareti Filyos Limanı ile sağlanacaktır. Filyos Limanı konteyner, dökme yük ve kuru yükleri elleçlemek üzere gerekli liman tesislerini bünyesinde barındırmaktadır. Filyos Limanı, serbest bölge ve endüstri bölgesi yatırımlarıyla birlikte bölgeye gelecek yatırımları tamamlar niteliktedir.

Filyos Endüstri Bölgesi

Filyos Endüstri Bölgesi karma endüstri bölgesi olarak faaliyet gösterecek olup Türkiye’nin ilk mega endüstri bölgesidir. Endüstri bölgeleri, gerekli altyapı hizmetleri ile donatılarak sanayi için tahsis edilen özel üretim bölgeleridir. Bu bölgelerde daha büyük ölçekli entegre yatırımların yer alması hedeflenmektedir. Endüstri bölgelerinde yatırım yapacak gerçek ve tüzel kişilerin ÇED izinleri en geç 2 ay, diğer gerekli tüm izin ve onaylarını da 15 gün içerisinde alabilmeleri Endüstri Bölgeleri Kanunu ile hüküm altına alınmıştır. Böylelikle endüstri bölgesinde yapılacak yatırımlar hızlı bir şekilde faaliyete geçebilecek ve gerekli sanayi altyapı imkânlarından faydalanabilecektir. Filyos Endüstri Bölgesi’nde henüz herhangi bir tahsis işleminin başlamamış olması da sektör kümelenmesi için bir avantaj teşkil etmektedir. Filyos Endüstri Bölgesinde orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerin yer alması beklenmektedir.

Filyos Serbest Bölgesi ve Gelişme Alanı

Filyos Serbest Bölgesi, Filyos Endüstri Bölgesi’nin hemen güneyinde yer alan ve Zonguldak Havalimanı’nın yanından geçerek Çaycuma ilçe merkezine doğru uzanan 1.166 hektar büyüklüğünde bir bölgedir. Çaycuma ilçesinin hemen güneyinde ise Ankara-Zonguldak yoluna kadar uzanan ve 620 hektar büyüklüğünde olan “Serbest Bölge Gelişme Alanı” bulunmaktadır. Serbest Bölgeler, gümrük bölgelerinin kapsamları dışında konumlandırılan özel alanlardır. Bu bölgeler, ihracat odaklı yatırımların sayısını artırmak üzere tasarlanmıştır. Serbest bölgelerin başlıca avantajı ve sağladığı kolaylıklar bu bölgede yapılacak yatırımlar için önemli bir katma değer yaratmaktadır.

Batı Karadeniz Organize Sanayi Bölgeleri

Batı Karadeniz Bölgesinde beşi karma ve ikisi ihtisas olmak üzere toplam 7 adet OSB bulunmaktadır. Bu OSB’lerden;

Alaplı OSB tahsis aşamasında,
Çaycuma Tarıma Dayalı İhtisas (Sera) OSB altyapı yatırım aşamasında,
Eskipazar Metal ve Metal Ürünleri İhtisas OSB ise kamulaştırma aşamasında,
Çaycuma OSB, Ereğli OSB, Karabük OSB ve Bartın OSB faal durumdadır.

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri

TR81 Batı Karadeniz Bölgesinde Zonguldak ve Karabük’te Bakanlar Kurulu tarafından bazı alanların Teknoloji Geliştirme Bölgesi olarak tespit edilmesi kararlaştırıldı. Konuya ilişkin Bakanlar Kurulu kararları, 30 Eylül 2017 tarihli ve 30196 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Zonguldak’ın merkez ilçesi Çınartepe mevkisinde sınırları tespit edilen alanın “Zonguldak Teknoloji Geliştirme Bölgesi” (Karar Sayısı: 2017/10806), Karabük’ün merkez ilçesi Kılavuzlar Köyü’nde koordinatları belirtilen sahanın da “Karabük Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi” (Karar Sayısı: 2017/10807) olması kararlaştırılmış olup Türkiye’de teknoloji geliştirme bölgesi sayısı bu karar sonucunda 68’e ulaşmış oldu.

Karabük’te 1999 metre rakımlı Keltepe Dağında yer alan Keltepe Kayak Tesislerinde 690 metre uzunluğunda telesky ve 873 metre uzunluğunda, bin 200 kişi kapasiteli telesiyej ile günü birlik konaklama tesisleri bulunmaktadır. 2019’da faaliyet geçecek bu yatırımla kış turizmi açısından da bölge önemli bir merkez haline gelecektir.

Batı Karadeniz Bölgesinin ekonomik ve sosyal alanda kalkınmasında önemli bir rol üstlenebilecek olan sektörlerden biri olan turizm sektöründe yapılacak turizm yatırımları, turizm değerlerinin bütünleşik olarak ele alınması, markalaşma ve pazarlama çalışmalarıyla bölge; kongre turizmi, ekoturizm, kültür turizmi, macera turizmi ve endüstriyel miras gibi alanlarda cazibe merkezi olabilecek önemli bir potansiyele sahiptir.

Batı Karadeniz Bölgesinde mevcut durumda var olan ve gelişme olanağı görülen turizm çeşitleri arasında kıyı ve doğa turizmi, kültür ve inanç turizmi, kış turizmi ve spor turizmi sayılabilmektedir.

Yeni OSB Çalışmaları

Bölgedeki bağımlı sektörel yapının değiştirilmesi, bölgesel kalkınmanın sağlanması, sanayinin payının ve istihdamın arttırılması amacıyla bölgede yeni OSB’lerin kurulmasına yönelik ön araştırma ve çalışmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda araştırma ve ön fizibilite çalışmaları yürütülen OSB önerileri aşağıda verilmiştir;

Zonguldak’ta Tarıma Dayalı İhtisas (Manda) OSB,
Karabük ve Zonguldak Mobilya İhtisas OSB
Diğer Yatırım Yapılabilecek Sektörler

Batı Karadeniz Bölgesinde öne çıkan sektörler ve diğer yatırım alanlarını şu şekilde sıralamak mümkündür.

Çelik Servis Merkezleri
Haddehaneler
Makine ve Aksamları İmalatı
Tersaneler
Ahşap Yat ve Tekne Yapımı
Gıda Ürünleri İmalatı
Tekstil Ürünleri İmalatı
Yapı Malzemeleri
Taş ve Toprağa Dayalı Ürünlerin İmalatı
Mobilya ve Orman Ürünleri
Odun Dışı Orman Ürünleri

Batı Karadeniz Teşvik ve Destekler

Bartın, Kalkınmada 1. Derecede Öncelikli İller arasında bulunmaktadır. İlde yapılacak teşvik belgesine bağlanmış yatırımlar için yatırımlar, Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu istisnası, Yatırım İndirimi, KDV istisnası, Vergi, Resim ve Harç İstisnası ve Fondan Kredi Tahsisi gibi teşvik tedbirleriyle desteklenmektedir.

Yatırım Teşvik Sistemi

Yeni yatırım teşvik sistemi, ülkenin stratejik sektörleri için önem teşkil eden ara mallara olan ithalat bağımlılığını azaltma potansiyeli taşıyan yatırımları teşvik etmek amacıyla özel olarak tasarlanmıştır.

Cari açığın azaltılması, az gelişmiş bölgelere sağlanan yatırım desteklerinin genişletilmesi, destek unsuru miktarlarının artırılması, kümelenme faaliyetlerinin teşvik edilmesi, teknoloji dönüşümü sağlayacak yatırımların desteklenmesi yeni yatırım teşvik sisteminin temel amaçları arasında yer almaktadır.

1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla geçerli olan yeni yatırım teşvik sistemi dört ayrı rejimden oluşmaktadır. Yerli ve yabancı yatırımcılar, aşağıdaki teşviklerden eşit oranda faydalanabilmektedir:

Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları
Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları
Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları
Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları
Kalkınma Ajansı Destekleri

KALKINMA AJANSLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Kalkınma Ajansları detayları yıllık çalışma programında ve başvuru rehberinde açıkça belirtilmek kaydıyla, yerel idarelerin, üniversitelerin, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, kâr amacı güden işletmelerin, kooperatiflerin, birliklerin ve diğer gerçek ve tüzel kişilerin aşağıda yer alan türlerdeki proje veya faaliyetlerini destekleyebilmektedirler:

Bölge plân ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı proje ve faaliyetler,
Bölge plân ve programlarına uygun olarak, bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunan proje ve faaliyetler,
Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini ve ortaklık kültürünü geliştiren projeler,
Bölgenin kaynak ve imkânlarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya, rekabet gücünü ve yenilik kapasitesini artırmaya ve ulusal ve uluslararası düzeyde etki ve etkinliği artırmaya yönelik her türlü analiz, strateji, plan çalışması, araştırma ve inceleme gibi çalışmalar,
Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının tanıtımına ve geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler,
Yönetim, yenilikçi ve verimli üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, araştırma ve geliştirme, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri doğrudan veya dolaylı olarak destekleyecek proje ve faaliyetler,
Türkiye’nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapan, bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine ve kaynak teminine katkı sağlayan proje ve faaliyetler,
Bölgedeki kurum ve kuruluşların insan kaynakları ve kurumsal kapasitelerinin artırılmasına, proje üretme ve uygulama kapasitelerinin güçlendirilmesine ve hizmet sunumundaki beceri ve niteliklerinin geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler.

Mali Destek Programları

Ajanslar, mali destek programları kapsamında çerçevesi paydaşların tercihleri dikkate alınarak bölge planları ile oluşturulan ve yönetim kurullarınca onaylanan önceliklerin hayata geçirilmesine katkıda bulunacak projelere mali ve teknik destek sağlamaktadır.
Mali destekler; doğrudan finansman, fizibilite ve güdümlü proje destekleri ile faiz ve faizsiz kredi desteğinden oluşmaktadır. Teknik destekler ise kurumsal kapasiteyi geliştirmeye yönelik eğitim, danışmanlık, lobi faaliyetleri ile geçici uzman/danışman temini şeklinde verilmektedir.

Proje Teklif Çağrıları:

Proje teklif çağrıları, belirli bir destek programı kapsamında, nitelikleri net bir şekilde belirlenmiş olan potansiyel başvuru sahiplerinin, önceden belirlenen konu ve koşullara uygun olarak proje tekliflerini sunmaya davet edilmesi ve başvuruların bağımsız değerlendiriciler yoluyla değerlendirilip, başarılı bulunan projelerin program bütçeleri dikkate alınarak desteklenmesi olarak özetlenebilecek destek mekanizmasıdır.
Her bir başvuru, birbirinden habersiz olarak iki bağımsız değerlendirici tarafından başvuru rehberinde belirlenen kriterler çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bağımsız değerlendiricilerin alanında en az beş yıllık tecrübeye sahip olması, projelerin hazırlık veya uygulama aşamasında görev almamış ve almayacak olması gerekmektedir.
Her bir destek programında, program bütçesi ve proje bütçesi olmak üzere iki türlü bütçe söz konusudur. Program bütçesi, ilgili destek programı kapsamında desteklenecek olan projelerin tümüne tahsis edilebilecek toplam tutardır. Proje bütçesi ise, destek programı kapsamında her bir müstakil projeye, proje faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere tahsis edilen tutardır.
Ajanslar tarafından her bir proje başına verilebilecek azami ve asgari mali destek miktarları, destek programının kendine özgü koşullarına göre farklılık gösterebilmektedir. Desteklenen projelerde maliyetlerin bir bölümü yararlanıcı tarafından karşılanmakta ve eş finansman olarak adlandırılmaktadır.
Projelere yararlanıcı tarafından sağlanacak eş finansman katkısı proje toplam uygun maliyetlerinin en az yüzde yirmi beşidir. Bu oran, küçük ölçekli altyapı projeleri hariç bölgenin gelişmişlik durumu, başvuran kesimin mali imkânları, kapasitesi ve yerel/bölgesel kalkınmaya sağlayacağı katkı gibi hususlar dikkate alınmak ve başvuru rehberlerinde açıkça belirtilmek kaydıyla, uygun görülen öncelik alanları için proje uygun maliyetlerinin yüzde onuna kadar azaltılabilir. Teklif çağrısının türü ve projelerin niteliğinden bağımsız olarak, teknoloji geliştirme bölgesi ve iş geliştirme merkezi yönetici şirketleri hariç olmak üzere kar amacı taşıyan gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanacak eş finansman katkısı projenin toplam uygun maliyetlerinin en az yüzde ellisidir ve hiçbir surette azaltılamaz. Bu oran bölgenin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi göz önünde bulundurularak artırılabilir.
Bir kalkınma ajansına destek başvurusu yapabilmesi için şu şartların mevcut olması gerekmektedir:
Proje başvurusuna açık bir destek programının bulunması
Başvuru Rehberindeki şartlara uygun bir başvuru sahibi olması
Başvuru Rehberindeki önceliklere hizmet eden bir projenin hazırlanması
Projenin son başvuru tarihinden önce, uygun formatta ajansa sunulması
Proje başvuruları, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yönetilen online bir platform olan KAYS (Kalkınma Ajansları Yönetim Sistemi) üzerinden alınmaktadır. Başvuru sürecine ilişkin detaylar ajanslar tarafından yayımlanan başvuru rehberlerinde yer almaktadır.

Fizibilite Destekleri

Fizibilite destekleri, bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılmasına, bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesine, bölgenin yenilik ve girişimcilik kapasitesinin geliştirilmesine yönelik projelerin fizibilite çalışmalarına doğrudan mali destek verilmesidir.Fizibilite desteğinden, yerel yönetimler, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri, teknoparklar, teknoloji geliştirme bölgeleri, endüstri bölgeleri, iş geliştirme merkezleri gibi kurum ve kuruluşlar, birlikler ve kooperatifler yararlanabilmektedir.

Güdümlü Proje Desteği (GPD)

Güdümlü projeler, proje teklif çağrısı yöntemi uygulanmadan doğrudan destek sağlamaya yönelik olarak; bölge planında öngörülen öncelikler doğrultusunda konusu ve koşulları ajanslar öncülüğünde ve yönlendirmesinde belirlenen özel nitelikli model projelerdir. Güdümlü proje desteğini diğer mali destek programlarından ayıran temel fark, proje fikrinin ajans ile paydaşlar tarafından ortak akıl toplantılarında müştereken belirlenmesi ve projelerin ajansın öncülüğünde geliştirilmesidir.

GPD ile bölgesel gelişmenin hızlandırılması, bölgenin rekabet edebilirliğinin güçlendirilmesi, bölgedeki iş ortamının iyileştirilmesi ve bölgedeki girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesine katkı sağlayabilecek nitelikteki projeler desteklenmektedir. Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle sosyal nitelikli projeler de güdümlü proje desteği kapsamına alınmıştır.
GPD’den; yerel yönetimler ve mahalli idare birlikleri, üniversiteler, meslek okulları, araştırma enstitüleri, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri, küçük sanayi siteleri ve sivil toplum kuruluşları faydalanabilmektedir.

Güdümlü projenin geliştirilmesi sürecinde ajans koordinasyonunda muhtemel proje sahibi ve ortaklarınca Bakanlık tarafından belirlenen esaslara uygun olarak kesin projeye dayanan fizibilite raporu hazırlanmaktadır. Fizibilite raporu ve rapora esas teşkil eden diğer belgeler Yönetim Kurulu onayının ardından Bakanlık onayına gönderilmekte, proje Bakanlık tarafından uygun görüldüğü takdirde ajans tarafından desteklenebilmektedir.

Teknik Destek Programları

Ajansların teknik destek programlarının amacı bölgelerindeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma açısından önem arz eden, ancak kurumsal kapasite eksikliği nedeniyle hazırlık ve uygulama aşamalarında sıkıntı ile karşılaşılan çalışmalarına destek sağlamaktır. Teknik destek, eğitim verme, program ve proje hazırlanmasına katkı sağlama, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık sağlama, lobi faaliyetleri ve uluslararası ilişkiler kurma gibi kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici faaliyetler şeklinde olmaktadır.

Ajanslar tarafından sağlanacak teknik desteklerden sadece;
Yerel yönetimler ve mahalli idare birlikleri,
Üniversiteler, meslek okulları, araştırma enstitüleri,
Diğer kamu kurum ve kuruluşları,
Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları,
Sivil toplum kuruluşları
Organize sanayi bölgeleri
Küçük sanayi siteleri
Teknoparklar, teknoloji geliştirme bölgeleri, endüstri bölgeleri,
İş geliştirme merkezi,
Birlik ve kooperatifler,
ile yukarıda sayılan kurum ve kuruluşların kurduğu veya ortağı olduğu işletmeler yararlanabilir.

Kalkınma Ajansları katılımcı bir anlayışla yerel otorite ile merkezi yönetim arasındaki işbirliğini geliştirerek kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak amacıyla 5449 sayılı Kanunla kurulmuş kamu tüzel kişiliğine haiz kurumlardır. Türkiye’de 26 Kalkınma Ajansı bulunmakta ve her biri görev alanına giren bölgede yapılacak yatırımları desteklemektedir.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, sadece Zonguldak, Karabük ve Bartın illerinde gerçekleşecek olan yatırımları desteklemek üzere mali ve teknik destek programları yürütmektedir. Belli usüller ile kullandırılan desteklere ilişkin başlıklar Bölge Planları çerçevesinde belirlenmekte ve her yıl değişmektedir. Her teklif çağrısında ilan edilen programda, hangi sektörlerin destekleneceği, hangi projelerin uygun olduğu ve kimlerin başvurabileceği farklılık göstermektedir.

İzin ve Ruhsat İşlemleri

Başvuru Kabul Belgesi
Tek Elden Takip Nedir ?
Başvuru Yapılabilecek İşlemler
Örnek YDO Başvuru Dilekçesi
Başvuru Alındı Belgesi
Başvuru İntikal Belgesi

Diğer Teşvik ve Destekler

İşkur Teşvikleri
KOSGEB Destekleri
Tarım ve Orman Bakanlığı Destekleri
Ticaret Bakanlığı Destekleri
SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

Yorum Yap Paylaş Tweetle Pin